Na de oprichting van FC Groningen in 1971 bracht de club de eerste
drie seizoenen nog door in de Eredivisie, maar in 1973 volgde degradatie.
Daarna volgden moeilijke jaren in de Eerste Divisie. Eind jaren 70 werd de roep
om een noordelijke club in de Eredivisie steeds luider. Naast FC Groningen
speelden ook Veendam, Cambuur en sc Heerenveen in de Eerste Divisie. Leuk voor
de derby’s, maar voor de ontwikkeling van het noordelijke voetbal was een club
op het hoogste niveau noodzakelijk. In het seizoen 1979-1980 werd in het
Oosterpark dan ook niets minder dan promotie verwacht.
Tekst: Merijn Slagter en Wouter Marissen
In de twee voorgaande seizoenen waren de Groningers dicht bij een stap omhoog geweest, maar telkens stortte de ploeg aan het eind van het seizoen in. Steeds sloop er twijfel in het spel en werd de tactiek te angstig. Driemaal is scheepsrecht moest het worden voor trainer Theo Verlangen en assistent Henk Nienhuis. Onder Verlangen was middenvelder Henk Veldmate, nu hoofdscout bij Ajax, een vaste kracht.
‘We hadden echt een goed elftal in het kampioensjaar’, weet de 63-jarige Veldmate nog. ‘Ik zat toen zelf al een paar jaar bij FC Groningen en was vanuit het jeugdinternaat van Go Ahead Eagles naar Groningen gekomen, samen met Theo Keukens, Karel Hiddink en Anne Mulder. Toenmalig FC-directeur Willem Beltman had het jeugdinternaat van de Eagles opgericht toen hij daar nog zat en wilde ons per se hebben. Hij was op een avond bij mij thuis en kwam direct ter zake: “Kunnen we over een overgang naar FC Groningen praten?” Ik wilde aanvankelijk de ALO volgen in Arnhem, maar dat kon ik ook doen in Groningen. Beltman regelde persoonlijk dat ik daar werd toegelaten. Zo kon ik voetballen en studeren in dezelfde stad.’
Doorslaggevend
Verlangen begon aan zijn derde seizoen bij FC Groningen met grotendeels dezelfde spelersgroep als de voorgaande drie jaar. De selectie semi-profs bestond vooral uit regionale spelers en eigen jeugd. Doelman Azing Griever was de veteraan van de jonge ploeg. Het middenveld werd bezet door gretige spelers als Jan van Dijk, Theo Keukens en Veldmate. Daarnaast kwam de 32-jarige Noord-Ierse spits Sammy Morgan over van Sparta. ‘Sammy was echt een fenomeen’, zegt Veldmate. ‘Hij was een bonkige spits en vaak bikkelhard. In de zevende wedstrijd van het seizoen verloren we voor de eerste keer tegen De Graafschap en kreeg hij rood. Sammy werd voor liefst vijf duels geschorst. Voor de slagkracht voorin werd Peter Houtman toen gehuurd van Club Brugge. En dat bleek de juiste zet, hij was vaak doorslaggevend dat seizoen. Sammy moest het door zijn komst doen met een plek op de bank.’
In de beker was FC Groningen na één wedstrijd alweer klaar, maar in de competitie begon de formatie van Verlangen langzaam op stoom te komen. Onder de overwinningen bevond zich ook een fraaie 5-0 tegen sc Heerenveen in het Oosterpark. Vooral de defensie stond ijzersterk, met spelers als Hans Boer, Karel Hiddink, Jack van Loon, Anne Mulder en Walter Waalderbos. Bij het vallen van de winterstop hadden de Groningers slechts twee nederlagen en zes tegendoelpunten hoeven incasseren. Waalderbos groeide uit tot de beste voorstopper in de Eerste Divisie.
Geluk
Waar het schip de voorgaande seizoenen in het zicht van de haven strandde, denderde de ploeg van Verlangen dit keer ook na de winterstop in volle vaart door. ‘Verlangen was echt één en al bezeten van het spelletje’, weet Veldmate nog. ‘Daar hadden vooral de jonge jongens enorm veel baat bij. Verlangen wist de juiste snaar bij ze te raken. Op een gegeven moment kwam het besef dat de titel echt een realistisch doel was.’ De FC had het geluk ook aan haar zijde. Zo was topscorer Houtman twee maanden uitgeschakeld met een kaakfractuur, maar had hij dankzij de winterstop en een vrije zondag gelukkig maar drie wedstrijden gemist. ‘We wonnen op een gegeven moment ook wedstrijden die anders in een gelijkspel zouden eindigen’, gaat Veldmate verder. ‘Als alles vanzelf gaat, is dat zo’n heerlijk gevoel. De spelers begrepen elkaar en we voetbalden best leuk. We pakten een voorsprong op onze achtervolgers en daarmee kwam het kampioenschap in zicht.’
Kampioenschap
Op Hemelvaartsdag was het dan eindelijk zover: op bezoek bij FC Vlaardingen kon de FC het kampioenschap binnenhalen. De stemming was bijzonder optimistisch. Voorafgaand aan de wedstrijd waren er zelfs al twee platen opgenomen om een mogelijke titel muzikaal kracht bij te zetten. De ene was ingezongen door Piet Fransen en de andere door zangers Eddy & Jerry samen met de selectie van FC Groningen: ‘FC Groningen is kampioen’. Meer dan 3000 supporters, waaronder burgemeester Buiter, waren afgereisd naar Vlaardingen. De FC begon gespannen aan de wedstrijd, maar nadat Verlangen er in de rust op had gewezen dat ze eigenlijk een thuiswedstrijd speelden, kwam de kampioensgeest alsnog uit de fles. Dankzij onder andere twee treffers van Houtman wonnen de Groningers met 1-4. Het feest kon losbarsten.
Veldmate: ‘Toen we terug naar Groningen reden, heerste er al één grote feestsfeer toen we dichter bij de stad kwamen. We reden via Haren richting Groningen, over de Rijksstraatweg en Hereweg. Wat was dat ontzettend genieten, dan maak je echt wat mee. En het mooie was: ons kampioenschap was dik en dik verdiend. We hadden jarenlang gehunkerd om weer op het hoogste niveau te mogen spelen en in het seizoen 1979-1980 kwam alles samen.’
De titel werd binnengehaald met 57 punten (bij twee punten voor een overwinning), zonder een enkele periodetitel. Nooit eerder had een ploeg zoveel punten behaald in een Eerste Divisie-seizoen met negentien clubs. Houtman werd gedeeld topscorer van de competitie, ondanks het feit dat hij uiteindelijk maar liefst twaalf wedstrijden gemist had. Eddy Bakker en Leen Swanenburg waren de andere topscorers van de club. Zelfs keeper Griever liet als penaltyspecialist drie treffers noteren. De ploeg werd het hele seizoen lang hartstochtelijk gesteund door het Groninger publiek: de wedstrijden in het Oosterpark werden door meer mensen bezocht dan de gemiddelde wedstrijd in de Eredivisie.
FC Groningen was overtuigend kampioen geworden. Het Noorden was weer klaar voor de Eredivisie.
Selectie FC Groningen 1979-1980
Keeper: Azing Griever
Verdediging: Hans Boer, Karel Hiddink, Jack van Loon, Anne Mulder, Walter Waalderbos en Dick Bults
Middenveld: Sip Bloemberg, Jan van Dijk, Theo Keukens, Henk Veldmate en Bert Hendriks
Aanval: Eddy Bakker, Herman Dijkstra, Peter Houtman, Sammy Morgan, Leen Swanenburg en Jannes Loves